Τα δάκρυα του σαρικιού: Η ιστορία του εμβληματικού κρητικού αξεσουάρ

Η κρητική ενδυμασία είναι ίσως η πιο ξεχωριστή στολή στην Ελλάδα. Το κρουσάτο μαντήλι που στόλιζε το κεφάλι του Κρητικού στα παλαιότερα χρόνια επί καθημερινής βάσης, γιατί τώρα πια το φοράνε σχεδόν μόνο οι χορευτές μουσικοχορευτικών συλλόγων, μαύρο πάντα, ήταν σύμβολο πένθους. Έτσι εξέφραζαν την θλίψη τους απέναντι στην σκλαβιά που η Κρήτη βίωνε από την Τουρκοκρατία και πριν αυτής.

Επίσης ήταν σύμβολο προσωπικού πένθους για τον κάθε Κρητικό άντρα, αν έχανε κάποιο άτομο της οικογένειάς του. Στις μέρες μας ο ρόλος του μαντηλιού έχει χάσει την αξία του, το βρίσκουμε σε διάφορα χρώματα στα τουριστικά μαγαζιά με διαφορετικό πλέξιμο και οι τουρίστες τα φορούν στη μέση τους για ζώνη. Το μόνο αισιόδοξο, όπως αναφέρει το rethemnosnews.gr, είναι ότι έχει διασωθεί για την ώρα το γνήσιο μεταξωτό πλέξιμο σε πολλά χωριά ιδιαίτερα των Χανίων και όποιος θέλει μπορεί πολύ εύκολα να βρεί.

Ακολουθεί ένα απόσπασμα από το βιβλίο «Η Ιστορία και η λαογραφία της Κρητικής ενδυμασίας» του κ.Ιωάννου Τσουχλαράκη με θέμα το κρουσάτο μαντήλι: «Μέχρι την εποχή του Μεσοπολέμου οι Κρητικοί φορούσαν κυρίως το σπαστό κόκκινο φεσάκι με τη μακριά φούντα, το οποίο, να τονίσουμε ότι, δεν έχει καμιά σχέση με το κωνοειδές φέσι των Τούρκων.

Παράλληλα φορούσαν και το μεγάλο μαντήλι, που πριν πάρει το τούρκικο όνομα «σαρίκι» λεγόταν «πέτσα». Είδος «πέτσας» φορούσαν οι Κρητικοί από τα τέλη του 15ου αιώνα. Την τύλιγαν στο κεφάλι τους και άφηναν τις άκρες να πέφτουν στους ώμους, εμπρός και πίσω. Πιο παλιά την «πέτσα» τύλιγαν στο λαιμό, είχε φαρδύτερες άκρες, που έπεφταν στους ώμους και την έλεγαν «στόλα». Η «πέτσα» ονομαζόταν και «τζεβρές» , όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν την Κρήτη. Το σαρίκι (μαντήλα), παλαιότερα, ήταν ένα μακρόστενο μεταξωτό πολύχρωμο μαντήλι, το περίφημο» «λαχουρί» με το οποίο αρκετοί Κρήτες τύλιγαν το σπαστό κόκκινο φεσάκι τους.

Πρέπει να γνωρίζουμε ότι το σύγχρονο πλεχτό μεταξωτό μαύρο σαρίκι, που θεωρείται στις μέρες μας το παραδοσιακό κεφαλοκάλυμμα του Κρητικού, με τα πυκνά κρόσσια που μοιάζουν με δάκρυα, έκανε την εμφάνισή του το δεύτερο τέταρτο του 20ου αιώνα στην κεντρική Κρήτη. Λέγεται πως έχει πολλά κρόσσια για να δείξει τα πολλά χρόνια της Τουρκοκρατίας στην Κρήτη και συμβολίζουν, με το σχήμα τους, τη θλίψη και το θρήνο που προκάλεσε το ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου στα 1866.»

(Στις φωτογραφίες ο εμβληματικός Κρητικός καλλιτέχνης Αντώνης Μαρτσάκης ο οποίος κρατάει ψηλά τη σημαία της παράδοσης)

πηγή: zarpanews